Nagrobek Dzierzgowskich

Do podjęcia niniejszego tematu zachęcił mnie pan Grzegorz Zieleniecki, który opowiedział mi o miejscowości Pawłowo Kościelne i znajdującym się tam kościele i nagrobku. Nagrobek Dzierzgowskich zainteresował mnie z kilku względów: po pierwsze, jako obiekt rzeźby późnorenesansowej w Polsce, której jedną z niewielu form dotrwałych do naszych czasów jest właśnie rzeźba nagrobkowa; po drugie€“ forma nagrobka: jak o tym pisałam w artykule, forma trzyosobowa w układzie, który można nazwać piramidowym, jest formą rzadką, a w każdym razie zachowaną w bardzo niewielu egzemplarzach. Tego rodzaju zabytek na terenie Pawłowa Kościelnego to dla znawców tematu niezwykle interesująca sprawa. Po trzecie€“ zainteresowała mnie proweniencja nagrobka jego forma świadczy o tym, że nie był dziełem lokalnego warsztatu, nie poddanego wpływom z dużych ośrodków artystycznych ówczesnej Polski. Należy pamiętać, że w trzeciej i czwartej ćwierci XVI wieku, jednym z najważniejszych ośrodków pozostawał Kraków, a rozwiązania formalne oraz cechy stylistyczne świadczą o wpływie artystów pracujących w Krakowie Girolamo Canavesi i Giovanni Padovano. W artykule starałam się uzasadnić swoją tezę o udziale, bądź wpływie jaki mogli wywrzeć wymienieni artyści na ostateczny kształt nagrobka.

Nie bez znaczenia jest też fakt, że tego rodzaju zabytek zasługuje na upowszechnienie wiedzy o nim oraz na gruntowne zbadanie. Północne Mazowsze ma sporo ciekawych i wartościowych obiektów zabytkowych, część z nich, jak dla przykładu tzw. grupa pułtuska czy nagrobek biskupa Noskowskiego w kolegiacie pułtuskiej, są całkiem dobrze opisane, chociaż są to prace w większości dość dawne. Im dalej na północ, zainteresowanie zabytkami słabnie, jak się okazuje niesłusznie. Zatem jeśli mój niewielki artykuł miałby wnieść skromny wkład w upowszechnienie wiadomości o zabytkach ziemi przasnyskiej, będzie to dla mnie, jako mieszkanki Mazowsza powodem do osobistej satysfakcji.